Kanaleneiland Zuid duurzame stadswijk van de toekomst

Is Kanaleneiland Zuid in 2022 het voorbeeld van de stadswijk van de toekomst? Als het aan Bo-ex en de gemeente Utrecht ligt, is dit geen toekomstmuziek maar wordt hier nu al hard aan gewerkt. Samen met zeven partnerorganisaties in de Utrecht werken ze aan een duurzame wijk met steun van de Europese Unie. 

IRIS Smart Cities

Met het Europese project IRIS is Utrecht één van de koplopers in het versneld integreren van duurzame energie en elektrisch vervoer in de stad, samen met Gothenburg en Nice twee andere koplopersteden (Lighthouse cities). Een datavoorziening – het open City Innovation Platform – ondersteunt met slimme datadiensten deze integratie van duurzame energie en duurzaam vervoer. De Europese Commissie heeft 18 miljoen beschikbaar gesteld voor het Europese IRIS project. Daarvan komt 5,3 miljoen naar de Utrechtse partners in het project, waarvan 1,6 miljoen naar de gemeente Utrecht. Utrecht is leadpartner.

IRIS integreert investeringen in energiebesparing, duurzame energieopwekking,  energieopslag  en elektrische mobiliteit op basis van stedelijke data. Vergelijk het met het duurzame energiesysteem op wijkniveau LomboXnet in Lombok, maar dan uitgebreid met nieuwe diensten en uitgevoerd in een ander deel van de stad. Maatregelen zijn:

• De renovatie van 12 flats (644 sociale huurwoningen) van Bo-Ex in Kanaleneiland-Zuid naar (bijna) energieneutrale woningen. Daarbij worden daken van flats worden voorzien van zonnepanelen en krijgen woningen energiezuinige en duurzame warmteoplossingen. Bewoners worden daarbij gemotiveerd om opgewekte stroom zoveel mogelijk zelf te gebruiken.
• Uitrol van elektrische deelauto’s en de introductie van elektrische bussen in Kanaleneiland-Zuid. Verder wordt geïnvesteerd in plaatsing van een aantal batterijen in garageboxen. De batterijen in de elektrische deelauto’s, bussen en de garageboxen worden in gezet voor de opslag van duurzaam elektriciteit die wordt opgewekt door zonnepanelen in de wijk op bijvoorbeeld flats en scholen.
• Plaatsing van slimme meterkasten in een aantal woningen van Bo-Ex. Dit zijn meterkasten waarmee opgewekte gelijkstroom van de zonnepanelen direct wordt gebruikt voor elektriciteit in de woning, waardoor minder energie verloren gaat.
• Een ICT platform met open data, waarop data-uitwisseling plaatsvindt ter ondersteuning van het project in Kanaleneiland. Vanuit het platform kunnen (nieuwe) bedrijven apps en andere ICT-toepassingen ontwikkelen en demonstreren, met name op het gebied van energie en elektrische mobiliteit.

Voor het ontwikkelen van deze diensten werken de gemeente en woningcorporatie Bo-ex samen met bewoners en met ander partners in de stad. Dat zijn LomboXnet, Qbuzz, Eneco, KPN en Stedin en de kennisinstituten UU en HKU. De ervaringen worden gedeeld met andere steden in het project, waaronder Gothenburg (in Zweden) en Nice (Frankrijk).

Scale up van LomboXnet

Het Utrecht Sustainability Institute en de gemeente Utrecht hebben naast vele andere steden een projectaanvraag gedaan. Utrecht was al in beeld vanwege LomboXnet. Ook gooide Utrecht hoge ogen bij de selectie van de aanvragen met de visie op de verdere ontwikkeling van het City Innovation Platform en de verwachte impact op steden in de rest van Europa. Denk daarbij aan betaalbare en duurzame energie- en mobiliteitsvoorzieningen voor burgers en een verbeterde luchtkwaliteit.

Het samenwerkingsverband Smart Solar Charging is een voorloper van IRIS. USI’s directeur Carolien van Hemel: “Het IRIS-project is de volgende stap in het verduurzamen van steden, omdat we reeds bewezen technologieën gaan integreren en opschalen naar wijkniveau. Uitdagend hierbij is om het samen met de bewoners te realiseren en een aantrekkelijk waardemodel voor de betrokken organisaties waar te maken.​”

City Innovation Platform

Het City Innovation Platform creëert het netwerk voor slimme oplossingen met data. Het platform is de makelaar die dataaanbieders en -vragers op een veilige en betrouwbare manier met elkaar verbindt. Een dergelijk platform is noodzakelijk om duurzame energie en mobiliteit te kunnen integreren.

In oktober 2017 vond een kick off meeting plaats in het Krachtstation in Kanaleneiland in Utrecht. 80 vertegenwoordigers van 43 projectpartners uit heel Europa kwamen bijeen om kennis te nemen van elkaars plannen. Dit voorjaar wordt het plan voor de eerste flat van de in totaal 12 flats verder uitgewerkt en voorbereidingen getroffen om samen met bewoners de energie- en mobiliteitsconcepten voor de overige flats uit te werken.